Div enklaskerez a oa bet pedet er greizenn stummañ Kelenn, e Kemper, d’al Lun 20 a viz Genver, war intrudu Stefan Moal, mestr prezegenner gant skol-veur Roazhon II. Bet e oant o reiñ anaoudegezh da studierien Kelenn eus stad o c’hlaskerezh. Plediñ a reont o-div, gant pep a savboent disheñvel, war treuzkas ar brezhoneg hiziv an deiz e kement ha ma’z eo ur yezh ha na vez ket mui kaset eus an eil remziad d’egile en doare ma veze graet gwechall.
![](https://www.kelenn.bzh/wp-content/uploads/2020/02/Prezegennou_Kelenn-1024x630.jpg)
Anat eo n’eo ket mui an tiegezhioù al lec’h pennañ ma vez desket brezhoneg e 2020, hag a bellik zo. Ha dres eo e-metoù ar familhoù ma vez treuzkaset ar brezhoneg, pe ma vefe digarez d’en ober, eo bet oc’h enklask Katell Chantreau, doktoradez war skiantoù an deskadurezh gant Skol-veur Roazhon 2. Mat eo bet dezhi kenlodenniñ disoc’hoù « da c’hortoz » he imbourc’h, hag hi hanter-hent da zibenn he labour tezenn c’hoazh. Diwar respontoù 450 den d’ur c’houlennaoueg war an desevel bugale e brezhoneg – pe ar « chom hep ober » – he deus gallet lakaat en ur geñver, diouzh un tu, pegement – pe pegen nebeud – e vez treuzkaset ar brezhoneg en un tiegezh ma oar brezhoneg unan da vihanañ eus tud ar vugale ha, diouzh an tu all, kalzik a barennoù evel ar re-mañ : penaos o deus an danvez treuzkaserien o-unan gouiet brezhoneg, daoust ha tad ha mamm a oar brezhoneg, pe ar vamm hepken, peotramant an tad hepken, daoust hag an danvez treuzkaserien en em laka da « stourmerien » evit ar yezh ha kement zo. Evit spisaat ar sell he deus lakaet an disoc’hoù-se en ur gichen gant re enklask TMO 2018 war yezhoù Breizh ha re ur c’houlennaoueg graet ganti hec’h-unan gant liseidi Diwan. Diwar gement-se, hag eno e oa moarvat ar pep dudiusañ, he deus klasket Katell renabliñ gant petore abegoù e vez harzet an dud a c’hallfe en ober da dreuzkas, pe da dreuzkas muioc’h, ar brezhoneg d’o bugale. En o zouez e konter ar re nebeud a fizañs enno o-unan – hag a vefe tra ar mammoù dreist-holl hervezi – an aon d’ober fazioù, an diouer a vuhez sokial e brezhoneg. Evit klozañ war an tu mat, ar plac’h kar-he-brezhoneg a zo anezhi he deus digoret hentoù evit gwellaat plas ar brezhoneg en tiegezhioù rak un difi bras eo eviti, hep mar na marteze, evit dazont ar brezhoneg.
N’eus ket paot a dud, e skolioù-meur brudet ar bed, a bled gant hor yezh. Holly Kennard zo unan anezho. Prezegennerez ha klaskerez eo-hi war ar fonologiezh gant skol-veur Oxford e Breizh-Veur hag hi genidik eus Carlisle, e Cumbria, – Kêrliouelez e brezhoneg flour ! – ma veze komzet ur yezh tost d’ar brezhoneg betek an XIIIvet kantved. Met un taol degouezh eo hepken, evit doare. Studiañ a ra emdroadur fonologiezh ar brezhoneg stag ouzh an doareoù treuzkas nevez, dres. Labouret he deus bet war an taol-mouezh met ar gaoz he doa lakaet war ar c’hemmadurioù evit he frezegenn e Kelenn ha dre-se, ar jener. Gant tri rummad komzerien, brezhonegerien « hengounel », ur rummad tud a oad etre ha liseidi eus Diwan he deus enklasket Holly ha diwar skeudennoù da envel… ur c’hazh, daou gazh, tri c’hazh, sañset ! Rak ma ouier eo krog ar sistem kemmadurioù da eunaat e-keñver an norm skrivet abaoe ouzhpenn ur c’hantved zo gant ar gomzerien hengounel, e rannyezh pe rannyezh, ez eus marteze ivez un doare nevez da gemm ar c’hensonennoù gant ar re yaouankañ. Ur sistem nevez o tont war-wel ? Talvoudus eo kompren an dra-se da gement hini a gelenn ar yezh evit gwelet sklaeroc’h er pezh a laka diouzh boaz da fazioù.
Kentelius-bras eo bet an div brezegenn d’an 22 studier bet o selaou anezho hag a vo skoaerien a-benn nebeut.
Yann-Fulub Dupuy